«بیلی جین کینگ، فقط در یک مسابقه تنیس توانست نسبت به آنچه بسیاری از فمنیستها در طول حیاتشان انجام دادهاند، کار بیشتری برای جنبش زنان انجام دهد.»[1]
تماشاگران بیلی جین کینگ ۲۹ساله، قهرمان تنیس، را به محض ورود بهشدت تشویق کردند؛ او با لبخندی حاکی از اعتمادبهنفس بر کجاوهای کلوپاتراگونه نشسته بود که با پر شترمرغ بسیار مجلل تزیین شده بود و از سوی ورزشکاران مردِ تقریبا عریان (به سبک سربازان مصری) حمل میشد.[2] حریف او بابی ریگز ـ تنیسور شماره یک سابق جهان که خود را «خوک نر میهنپرست» میخواند - کاپشن ورزشی زرد کمرنگی به تن داشت که با نزدیک شدنش به زمین مسابقه عبارت «sugar daddy»[3] روی آن نمایان میشد. کینگ پیش از شروع مسابقه، به او یک بچهخوک قهوهای هدیه داد که با روبان بزرگی صورتی تزئین شده بود.
در ۲۰ سپتامبر ۱۹۷۳ بیش از ۳۰هزار تماشاگر خود را برای تماشای این مسابقه، که «نبرد جنسیتها» لقب گرفته بود، به استادیوم استرودوم در هیوستن رسانده و میلیونها نفر دیگر پای گیرندههای خود به تماشای آن نشسته بودند. این رخداد، که به بهترین شکل طراحی شده بود، «نمایشی محض و کاملا احمقانه» بود[4]، اما تبلیغات تاثیر خود را گذاشته بود. گریس لیختنشتاین، خبرنگار زن، این نکته را یاد آوری میکند که: «فمنیستها تا آن زمان هنوز به توده مردم رخنه نکرده بودند، اما بیلی جین کینگ این کار را انجام داد؛ مردم را وادار کرد تا با دقت توجه کنند.»[5]
ارزش سهام بسیار بیشتر از ارزش جایزه ۱۰هزار دلاری شد. درست یک ماه قبل، ریگز در یک مسابقه تحقیرآمیز مارگارت کورت، نفر اول تنیس زنان در آن زمان، را شکست داده و یادآوری کرده بود که این کار را دوباره انجام خواهد داد.[6] او گفته بود: «من نقشه دارم بیلی جین کینگ را در این مسابقه نابود کنم و جنبش آزادیخواه زنان را ۲۰ سال عقب بیندازم.»[7] کینگ پا پس نکشید. درست شب قبل از مسابقه بسیار خونسرد به برادرش گفت: «سر هرچه که داری شرط ببند، پیروز خواهم شد.» و این کار را انجام داد و در سه ست پیاپی ریگز را بهسختی شکست داد.[8] ریگز پس از اینکه از روی تور به آنطرف پرید تا به کینگ تبریک بگوید، بسیار آرام اذعان کرد: «تو را دست کم گرفته بودم.»[9]
ریگز تنها نبود؛ بسیاری تنیس زنان را به عنوان «نمایشی تزئینی»[10] نادیده گرفتند و زنان ورزشکار حرفهای ناشناخته باقی مانده بودند. فدراسیون فوتبال انگلستان در سال ۱۹۲۱ فوتبال را برای زنان «ورزشی کاملا غیرمناسب» تلقی کرد و آنها را از بازی در لیگها محروم کرد، در حالی که مسابقات آنها ۵۰ هزار تماشاگر پروپاقرص داشت.[11] حتی تا چهل سال بعد تغییرات اندکی در این زمینه رخ داد. مجلههای معتبر، فوتبال را «فقط برای مردها» تلقی کردند و مسابقات بینالمللی زنان را «محکوم به شکست»[12] میخواندند. زنان - که برای مسابقات دو با مسافت زیاد، بسیار «شکننده» و «ضعیف» تلقی میشدند - تا سال ۱۹۶۰ از حضور در تمامی رشتههای بیش از ۲۰۰ متر المپیک محروم بودند.
برخی از زنان به عمد زیر پا گذاشته شدند. در سال ۱۹۶۶ روبرتا گلیب نامهای دریافت کرد مبنی بر رد درخواستش برای شرکت در ماراتن بوستون؛ چراکه «از نظر فیزیولوژیک قادر به دویدن ۲۶ مایل» نبود. او به خاطر میآورد: «دلیل بیشتری برای دویدن بود. در آن لحظه فهمیدم که تا کنون دلیل من برای دویدن، بیش از یک چالش شخصی بوده است؛ من میدویدم تا روش تفکر مردم را تغییر دهم.»[13] این ورزشکار ۲۴ساله کلاهش را روی موهای بلوند بسته خود انداخت، از روی بوتهها به طرف جایگاه شروع پرید و ظرف ۳ ساعت و ۲۱ دقیقه و ۴۰ ثانیه از خط پایان گذشت؛ زودتر از دوسوم شرکتکنندگان مرد.[14]
با وجود فرصتهای برابر که نشاندهنده وجود چالش است، پرداخت حقوق برابر غیرممکن به نظر میرسید. کینگ پس از فتح مسابقات زنان ویمبلدون در بخش دونفره، چیزی بیشتر از روزی ۱۴ دلار دستمزد دریافت نکرد[15]، پس طبعا در آغاز از اینکه پس از کسب سه مقام در مسابقات ویمبلدون سال ۱۹۶۷ هدیهای ۴۵ دلاری دریافت کرد، خوشحال بود.[16] به هر ترتیب او بسیار زود از این شرایط خسته شد. جوایز بخش مردان هر روز افزایش مییافت در حالی که جوایز بخش زنان هر روز کمتر میشد؛ در مسابقات Pacific Southwest Open سال ۱۹۷۰، جایزه برتر مردان ۱۲هزار و ۵۰۰ دلار بود اما جایزه برتر زنان فقط ۱۵۰۰ دلار بود.[17] کینگ به یاد میآورد: «این دورویی مسائل بیشتر از همه مرا آزار میداد. من به دنبال فرصتی بودم تا صادقانه دستمزدی به دست آورم؛ برای انجام کاری که به بهترین شکل انجام داده بودم.»[18] اما در زمانی که بیلی جین کینگ موفق به شکست بابی ریگز شد و از زمین مسابقه بیرون آمد، وضعیت در حال تغییر بود و او قصد داشت از این مسئله بهره لازم را ببرد.
جنبش زنان در تنیس و فراتر از آن: جنبش داغ نیازی به اتو ندارد
«به عنوان یک رهبر، تصور میکنم قضاوت احساسات در هر زمان مهم است، مردم چه فکری میکنند و چه احساسی دارند، و این جایگاه جنبش زنان بود، بسیار واضح بود که چه چیزی در جریان است.»[19]
بیلی جین کینگ
در ۲۶ آگوست ۱۹۷۰، درست قبل از ساعات شلوغی، هزاران معترض به خیابان پنجم نیویورک رفتند و رفتوآمد را بند آوردند. روی پلاکاردهای آنان نوشته شده بود: «مشاغل برابر» و «جنبش داغ نیازی به اتو ندارد».[20] بتی فریدان، هماهنگکننده این جنبشها، مصرانه میگفت: «من پیشنهاد میکنم ... پیشخدمتان دست از خدمت بکشند و زنان نظافتکار دست از نظافت بردارند. هر کسی باید از شغلی که مردان برای آن حقوقی بیشتر دریافت میکنند، دست بکشد.»[21] مدافعان حقوق زنان موفق شدند و قانون سریع وارد عمل شد تا صلح برقرار شود. به دنبال قانون دستمزد برابر (۱۹۶۳) بهسرعت قانون حقوق شهروندی با عنوان وی.آی.آی (VII) (۱۹۶۴) آمد. تبعیض جنسیتی بین کارمندان نیز ممنوع شد و با یک قانون اختصاصی در سال ۱۹۶۸ اقدامات اجباری مثبتی در راستای طرحهای استخدام زنان صورت گرفت.[22] با اینهمه مسابقات آی.ایکس (Title IX) اگرچه فقط شامل «دو عدد کوچک رومی»[23] بود، به بیلی جین کینگ کمک کرد تا در ورزش تغییراتی اساسی ایجاد کند.
یک سال پیش از مسابقه معروف «نبرد جنسیتها» مسابقات آی.ایکس پایهگذاری شد تا از تبعیض جنسیتی در برنامههایی آموزشی که بودجه فدرال را دریافت میکرد، جلوگیری کند. هرچند در ابتدا مقررات عمومی آن برای برابری فرصتهای آکادمیک در نظر گرفته شده بود، اما خیلی زود این مقررات به عنوان «قوانین ورزشی» شناخته شد.[24] پیشنویس آییننامه اجرایی بیش از ۱۰هزار اظهار نظر دریافت کرد، که ۹۰ درصد آنها از سوی ورزشکاران بود.[25] همچنانکه منتقدان به دنبال دست و پاکردن معافیتهایی بودند که از شدت قانون بکاهد، کینگ در جلسات مجلس سنا شهادت داد و از مجله خود به نام «ورزش زنان»[26] استفاده کرد تا اظهارات عمومی را به خود جلب کند. کینگ به یاد میآورد: «کار من تغییردادن قلب و ذهن مردم بود تا با مسابقات آی.ایکس و همینطور تلاشهایمان برای جنبش زنان، همراه شوند. ما در مسیر دگرگونکردن جهان بودیم تا در آن حقوق یکسان برای همه جنسیتها وجود داشته باشد.»[27]
کینگ بهترین نامزد برای مدیریت و سرپرستی مسابقات آی.ایکس بود؛ چرا که او سخنگو بود و شخصیتی کاریزماتیک و جاهطلب داشت. او که اولین زن ورزشکار انتخابشده در سال ۱۹۷۲ و تحسینشدهترین زن در جهان طی سه سال بعدی بود،[28] به عنوان شخصیتی تاثیرگذار معرفی شد که کاری فراتر از وضع قوانین یا امضای قرارداد انجام میدهد. کینگ پس از اینکه فقط به این دلیل که «هیچ کس حتی یک سکه هم برای تماشای بازی شما دخترها نمیپردازد»، تصمیم گرفت بهتنهایی این مسیر را ادامه دهد و اینگونه بود که مسابقات اسلم ویرجینیا (Virginia Slims) به وجود آمد.[29]
بسیاری از بازیکنان شهامت نداشتند جایگاه اتحادیه تنیس روی چمن آمریکا را زیر سوال ببرند، اما کینگ چنین رویکردی نداشت. پس از درنظرگرفتن تنها یکهشتم جایزه مردان برای زنان در یک تورنمنت، کینگ و به دنبال او هشت نفر دیگر از تنیسورهای مطرح آن زمان، تصمیم گرفتند مسابقات را بایکوت کنند و خودشان مسابقات اسلم ویرجینیا را پایهگذاری کردند.[30] این ورزشکاران بدون درنظرگرفتن تمامی تهدیدها از جمله ازدسترفتن رنکینگ ملی و جا نداشتن در مسابقات بزرگ، با امضای قراردادهایی به ارزش یک دلار مسابقات خود را آغاز کردند.[31] رُزی کازالس، اولین فاتح مسابقات اسلم ویرجینیا به یاد میآورد: «صرفنظرکردن از مسابقات گرند اسلم ریسک بزرگی در مقابل ارزشهای قدیمی بود. چه ریسک دیگری کرده بودیم؟ ما واقعا در رقابتها شهروندان درجه دوم تلقی میشدیم. ...»[32]
ابتدا شرایط بسیار دشوار بود. بعضی زمینها حتی توپ نداشتند، اما دیری نپایید که سرمایهها جلب شد و به دنبال آن جوایزی آمدند. در سال بعد ۴۰ ورزشکار برای جایزهای ۳۰۰هزار دلاری با یکدیگر به رقابت پرداختند.[33] درست یک روز قبل از افتتاحیه مسابقات ویمبلدون در سال ۱۹۷۳، کینگ تمامی بازیکنان برتر را به هتل گلوکستر راهنمایی کرد، در را قفل کرد و آنها را وادار کرد تا با تاسیس اتحادیه تنیس زنان موافقت کنند.[34] چند ماه بعد آنها ضمن تجمع در مسابقات تنیس آزاد آمریکا درخواست دستمزد برابر را مطرح کردند و پیروز شدند.[35]
برتری کینگ: موفقیت و مبارزه برای برابری حقوق زنان
«پذیرفتهشدن یک زن برای حضور در رقابتی برابر، برای بسیاری دور از تصور است. اگر امروزه این مسئله چیز بزرگی به حساب نمیآید، به این دلیل است که دیگر مقیاسهای اندازهگیری قدیمی استفاده نمیشوند.»[36]
دونا لوپیانو؛ سازمان ورزش زنان
اسلوآنه استفانز، برنده مسابقات تنیس آزاد آمریکا، در حالی که به چک ۷/۳ میلیون دلاری خود خیره شده بود، نفسنفسزنان و ناباوارانه گفت: «این پول بسیار زیادی است.» این تنیسور ۲۴ساله در ادامه و با شوخی به خبرنگاران گفت: «اگر این هم باعث نشود شما تنیس بازی کنید، نمیدانم چه چیزی باعث میشود.»[37] طی چهار دهه گذشته تنیس زنان به شکل غیر قابل باوری تغییر کرده است. نه تنها اتحادیه تنیس زنان به شکل شگفتآوری رشد کرده و هم اکنون بیش از ۲۵۰۰ عضو از ۱۰۰ کشور مختلف دارد که با یکدیگر به رقابت میپردازند، بلکه پردرآمدترین ورزشکاران زن دنیا هم تنیسبازها هستند. سرنا ویلیامز در سال ۲۰۱۸ در رأس این فهرست قرار داشت؛ با درآمدی بالغ بر ۱/۱۸میلیون دلار.[38]
رقابتهای آی.ایکس نیز تاثیر خود را گذاشته است؛ چراکه از زمان تصویب قوانین ورزشی، تعداد ورزشکاران زن کالجها رشدی ۶۲۲ درصدی داشته است و امروز ایالات متحده آمریکا به داشتن بهترین تیم فوتبال زنان در دنیا میبالد. خبرنگار اختصاصی فاکسنیوز، مایکل مولویهیل، باور دارد این موفقیت مستقیما به قانون برمیگردد: «[دخترها و پسرها] در فضایی سالم در کنار یکدیگر با عشق به مسابقه رشد میکنند. و حالا ۴۴ سال بعد، رقابتهای آی.ایکس به آمریکا کمک کرده و یک تیم فوتبال به آن داده تا همه دنیا را شکست دهد.»[39] این یک روند جهانی است که با افزایش مشارکت و درآمد زنان در هیئتهای مدیره حاصل شده است؛ تا جایی که اکنون ۸۳ درصد از ورزشهای دنیا مشمول پرداخت برابر هستند.[40]
به هر ترتیب این روحیه مبارزهطلب و تحققپذیر کینگ باعث شد تا این جنبش در عصر ورزش معاصر تداوم داشته باشد. در سال ۱۹۰۱ اتحادیه تنیس روی چمن آمریکا به طور یکطرفه بازیهای زنان را به دلیل «جنسیت ضعیفتر» آنان، از پنج ست به سه ست کاهش داد (هرچند که نحوه امتیازدهی به همان شکل بود). بیش از صد سال گذشت تا این مسابقات به حالت قبلی بازگشتند. اندی مورای، ستاره تنیس، با جدیت در این باره صحبت میکند:[41] «این شکل از کوتاهتر بودن مسابقات زنان رفتاری ناشایست است و بهانهای برای عدم پرداخت دستمزد برابر ایجاد میکند.» بدتر اینکه زنان هنوز حق شرکت در برخی رشتههای المپیک از جمله شنای ۱۵۰۰ متر آزاد را ندارند. این مسئله «باور نادرستی را ترویج میدهد مبنی بر اینکه زنان به اندازه مردان توانایی تحمل مقاومت را ندارند.»[42]
به دنبال گامهایی که کینگ برداشته بود، ورزشکاران زن خلاقانه از بایکوتها، دادخواستها و رسانه برای مطالبه برابری استفاده کردند. ونوس ویلیامز، ساعاتی قبل از برندهشدن در فینال مسابقات تنیس زنان ویمبلدون در سال ۲۰۰۵، در جلسه مطبوعاتی، با شور و احساسات فراوان خطاب به کمیته گرند اسلمز گفت: «تصور کنید دختربچه کوچکی هستید که رویایی دارید، به خاطر آن میجنگید، تلاش میکنید، ازخودگذشتگی میکنید و بعد به شما گفته میشود که شما به پسرها شبیه نیستید. شاید اندکی بهخوبی آنها باشید، اما نه کاملا. تصور کنید که این [رفتار] چقدر میتواند ویرانگر و تحقیرآمیز باشد.» ویلیامز با عزمی راسخ و ضمن رایزنی با یونسکو، جرقه یک طوفان رسانهای را زد تا جایی که نخستوزیر انگلستان هم به تایید این کارزار پرداخت. در نهایت در سال ۲۰۰۷ پاداش زحماتش را گرفت چنانچه او در کنار راجر فدرر برای قهرمانی در مسابقات ویمبلدون جایزه ۴/۱ میلیون دلاری دریافت کرد.[43]
تیم فوتبال زنان آمریکا از اینکه علیرغم ۲۰ میلیون دلار درآمدزایی بیشتر در سال ۲۰۱۵، یکچهارم دستمزد مردان همرشتهای خود را دریافت کرده بود، خسته و بیزار شده بود و برای این مسئله به دادگاه شکایت برد.[44] پنج بازیکن برتر شکایتی در زمینه تبعیضآمیز بودن دستمزد فدرال ارائه کردند و پس از یک سال مذاکرات پرتنش توانستند به افزایش پایه حقوق و برخورداری از هزینه سفر و مزایای زایمان دست پیدا کنند.[45] با الهام از موفقیت این بازیکنان، دیگران نیز راه آنان را دنبال کردند. بازیکنان تیم فوتبال زنان ایرلند پس از اینکه مجبور به تعویض لباس در دستشوییهای عمومی شدند[46]، دست به اعتصاب زدند؛ تیم ملی نیجریه تا زمانی که هزینه سفرشان پرداخت نشد حاضر به ترک هتل نشدند؛[47] و تیم هاکی روی یخ زنان آمریکا تهدید به بایکوت مسابقات جهانی کرد.[48] مری جو کین، محقق ورزشی، میگوید: «نه مثل بیلی جین کینگ، [این] زنان کاملا متوجه بودند خواستههایشان بسیار فراتر از وضعیتشان است. آنها به اندازه تمام زنانی که قبلا آمده بودند و بعدا خواهند آمد، پیشرفت داشتند.»[49]
چه کسی به آنها اجازه داد؟ فراتر از جایزه مالی: تغییر سیمای زنان ورزشکار در رسانه
«اتاقی را تصور کنید؛ میتواند یک میکده، یک انجمن یا یک اتاق پذیرایی باشد. ۳۰ مرد آنجا دور تلویزیونی نشستهاند و در حال تماشای فوتبال هستند که در باز میشود، آنها سر برمیگردانند و شما وارد میشوید و آنجا میمانید. آنها فکر میکنند: ۱- آیا واقعا ما میخواهیم این خانم اینجا باشد؟ ۲- آیا هنوز میتوانیم کارهایی را که معمولا انجام میدهیم، انجام دهیم؟ ۳- چرا او به هر حال میخواهد اینجا باشد؟»[50]
گایل گاردنر؛ گوینده زن برنامه ورزشی
دنیای ورزش زنان بهسرعت در حال رشد است؛ اگرچه تحقق بیشتر حقوق برابر نه فقط نیازمند دستمزدهای برابر است، بلکه مستلزم کارکرد درست رسانهها از رخدادهای زنان نیز است. مردها عموما «قوی، جدی و سریع» توصیف میشوند، زنان معمولا «مسنتر، باردار یا متاهل»[51]، در حالی که ورزشکاران مرد «غالب» و «مبارزهگر» هستند و زنان شاید «مشارکتکننده» و «کوشا». در سال ۲۰۱۵، ایوجین بوچارد، نفر هفتم ردهبندی، درخواست کرد «اندکی در مسابقات تنیس آزاد استرالیا گردش کند».[52] تنها ۱۰ درصد از مجریان ورزشی آمریکا زن هستند[53] و تماما چهرههایی شبیه به هم دارند؛ که آنها اغلب بر اساس جذابیت درجهبندی میشوند تا شایستگی و قابلیت.[54] نویسنده ورزشی، لزلی ویسر، میگوید: «مردان در ژنتیک خود این قابلیت را ندارند تا از ورزش دریافتی داشته باشند یا به آن عشق بورزند، در حالی که زنان آرام اما بسیار سرسخت در قسمت سه شاخه اصلی ورزشی تلقی میشوند.»[55]
ساختار زبانشناسی شاید به ظاهر موشکافانه بیاید، اما معناگرایانه است. دستمزد در بسیاری از ورزشها یکسان است، هرچند که تبلیغات و تامین مالی اختلاف جنسیتی در دستمزد را تشدید میکند. در سال ۲۰۱۸، راجر فدرر از مسابقات ۱/۱۲ میلیون دلار و از تبلیغات ۶۵ میلیون دلار کسب کرد، در حالی که سرنا ویلیامز در مجموع ۱/۱۸ میلیون دلار کسب کرد.[56] این اختلاف پرداختی توجیهکننده است، و بحث منتقدین که دستمزدها باید متناسب با میزان تبلیغات باشد و ورزشکاران مرد توجه بیشتری از جانب تماشاگران به خود جلب میکنند. هرچند که واقعیت بسیار پیچیدهتر است.
نه تنها در بخش گزارشگری درصد زنان بسیار کمتر از مردان است، بلکه در کل رسانهها زنان تنها ۷ درصد از کل آمار را به خود اختصاص دادهاند. [57]گزارشگران بر سر این مسئله بحث دارند که بهتصویرکشاندن زنانی که مشهور نیستند منافع آنها را به خطر میاندازد، اما ساختن یک پایگاه هوادارای میتواند بسیار چالشبرانگیز باشد. این ریجینجر، محقق زنان، میگوید: «ورزش زنان در یک بحران بسیار سخت گرفتار شده است.»[58] در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ میزان مخاطبین مسابقات تنیس زنان آزاد آمریکا از مردان بیشتر بوده، در حالی که فینال جام جهانی زنان مقابل ژاپن پربینندهترین مسابقه فوتبال در تاریخ آمریکا بوده است.[59]
بیشتر بیاموزید
اخبار و آنالیز
• بریان الکساندر،«نبرد جنسها : فیلم تا چه میزان نسبت به این مسابقه تنیس مشهور دقیق بود؟»، آمریکای امروز، ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۷.
• ای. پی، «تجلی نوظهور بیلی جین کینگ منجر به فعالیتهای اجتماعی شد»، آمریکای امروز، ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
• فیلیپ بارکر، «زنان پیشگام - نبرد برابری جنسیتی در ورزش»، در داخل بازی، ۵ مارو ۲۰۱۷.
• پیتر دریر، «ستودن بیلی جین کینگ، پیشگام حقوق بشر، در چهلمین سالگرد نبرد جنسها» هافپست، ۶ دسامبر ۲۰۱۷.
• جسی گریناسپن، «هنگامی که بیلی بابی را شکست داد»، ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۳.
• آدام لینکولن، «زنی که تنیس را تغییر داد؛ چرا original 9 برای WTA اهمیت دارد» WTA،سپتامبر۲۱، ۲۰۱۷.
• ربكا نیکولسون، «بیلی جین کینگ : از زمانه خود فراتر باش- این کاریست که باید انجام دهی» گاردین، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۷.
• لری شوارتز، «بیلی جین برای تمام زنان پیروز شد» ESPN classic.
• الساندرا استنلی، «میراث بیلی جین کینگ، ورزشکاری که خواستار بازی برابر شد»، نیویورک تایمز، ۲۶ آوریل ۲۰۰۶.
کتابها
• بیلی جین کینگ، فشار یک مزیت است، lifetime media، ۲۰۱۸.
• سلینا رابرتز، یک نمایش لازم، بیلی جین کینگ و بابی ریگز در مسابقهای که سطح بازی را معین کرد، crown 2005.
• سینتیا استار، ما راه طولانیای را پشت سر گذاشتهایم : داستان زنان تنیسور، McGraw Hill ۱۹۸۹.
• سوزان وار، آماده، حاضر، بازی: بیلی جین کینگ و انقلابی در ورزش زنان، رسانه دانشگاه کارولینای شمالی، ۲۰۱۱.
ویدئو
• تا با دیویدام، روبناشتاین: گفتوگویی با بیلی جین کینگ، جامعه تاریخی نیویورک، YouTube.
• سازندگان؛ زنانی که آمریکا را ساختند، بیلی جین کینگ، فصل اول، KPBS.
• اساتید آمریکایی؛ بیلی جین کینگ، فصل ۲۷ قسمت ۳، YouTube.
• بیلی جین کینگ در فعالیتهای ورزشی،PBS، ساعت خبر، YouTube.
• مصاحبه بیلی جین کینگ در تنیس آزاد آمریکا، prime video UK.
[1]. Susan Ware. Game, Set, Match: Billie Jean King and the Revolution in Women’s Sports. The University of North Carolina Press, 2011.p. 2.
[2]. Greenspan, Jesse. “When Billie Beat Bobby.” History, 20 Sept. 2013.
[3]. اصطلاحا به مرد مسن ثروتمندی گفته میشود که به واسطه ثروت خود با زنان جوان وارد رابطه (عمدتا جنسی) میشود. مقابل آن نیز «Sugar Momma» قرار دارد.
[4]. Alexander, Bryan. “'Battle of the Sexes': How Accurate Is the Movie about the Infamous Tennis Match?” USA Today, 24 Sept. 2017.
[5]. Howard, Johnette. The Rivals. Crown, 2007. p. 37.
[6]. Roberts, Selena. “Tennis's Other 'Battle of the Sexes,' Before King-Riggs.” New York Times, 21 Aug. 2005.
[7]. Susan Ware. P. 4.
[8]. Mark Kermode. “Battle of the Sexes Review – a Winner in Straight Sets.” The Guardian, 26 Nov. 2017.
[9]. Caroline Frost. “Billie Jean King Reveals She Told Brother To 'Bet The House' When She Played 'Battle Of The Sexes' Match With Bobby Riggs.” HuffPost, 23 June 2014.
[10]. Alessandra Stanley. “The Legacy of Billie Jean King, an Athlete Who Demanded Equal Play.” New York Times, 26 Apr. 2006.
[11]. Philip Barker. “Female Pioneers - the Battle for Gender Equality in Sport.” Inside the Games, 5 Mar. 2017.
[12]. Ibid.
[13]. Roberta Gibb. “A Run of One’s Own.” Running Past.
[14]. Jen Miller. “Finally Honoring Bobbi Gibb, the First Woman to Run the Boston Marathon.” ESPN, 19 June 2017.
[15]. Peter Dreier. “Honoring Billie Jean King, Human Rights Pioneer, on the 40th Anniversary of the ‘Battle of the Sexes.’” HuffPost, 6 Dec. 2017.
[16]. Kira Cochrane. “Interview Billie Jean King: 'It's Not about the Money. It's about the Equality Message'.” The Guardian, 23 June 2013.
[17]. Ware, p. 31
[18]. Ware, p. 30
[19]. Caroline Frost.
[20]. Sascha Cohen. “The Day Women Went on Strike.” Time, 26 Aug. 2015.
[21]. Carmody, Deirdre. “General Strike by U.S. Women Used to Mark 19th Amendment.” New York Times, 21 Mar. 1970.
[22]. Milligan, Susan. “Stepping Through History.” US News, 20 Jan. 2017.
[23]. Ware, p. 42
[24]. Ware, p. 54
[25]. Ware, p. 59
[26]. Women Sports
[27]. Ware, p. 43
[28]. Larry Schwartz. “ Billie Jean Won for All Women.” ESPN Classic.
[29]. Kira Cochrane
[30]. Lincoln, Adam. “The Women Who Changed Tennis: Why the 'Original 9' Matter to the WTA.” WTA, 21 Sept. 2017.
[31]. Ibid
[32]. Ibid
[33]. Kira Cochrane
[34]. Ware, p. 38
[35]. AP. “Billie Jean King's Early Epiphany Led to Social Activism.” USA Today, 29 Sept. 2017.
[36]. Ware, p. 2
[37]. Steven Kutz. “‘That’s a Lot of Money — Oh My God!’ Sloane Stephens Reacted to Making $3.7 Million at the U.S. Open as We All Would.” MarketWatch, 10 Sept. 2017.
[38]. Kurt Badenhausen. “The Highest-Paid Female Athletes 2018.” Forbes, 21 Aug. 2018.
[39]. Les Carpenter. “US Soccer's Wage Gap Is America's Shame.” The Guardian, 31 Mar. 2016.
[40]. Tweedale, Alistair. “83 Per Cent of Sports Now Give Men and Women Equal Prize Money - but Football Retains Largest Pay Gap.” The Telegraph, 19 June 2017.
[41]. “Gender and Tennis: Coming up Short.” The Economist, 23 Jan. 2012.
[42]. Michelle Martinelli. “It's 2016 But the Olympics Won't Let Women Swim the 1,500-Metre Freestyle.” Vice Sports, 9 Aug. 2016.
[43]. “How Venus Williams Got Equal Pay for Women at Wimbledon.” The Washington Post, 2 July 2013.
[44]. Les Carpenter.
[45]. “US Women's National Soccer Team Resolves Pay Dispute with Federation.” The Guardian.
[46]. Aidan Fitzmaurice. “Sharing Tracksuits and Changing in Toilets - Irish Women's Team Hit out at Treatment as FAI Respond with Statement.”
[47]. Oluwashina Okeleji. “African Women's Champions Nigeria in Fight for 'Welfare'.” BBC Sport, 9 Dec. 2016.
[48]. Andrew Das. “In Fight for Equality, U.S. Women’s Soccer Team Leads the Way.” The New York Times, 4 Mar. 2018.
[49]. “Team USA's Hockey Star Has a Higher Goal: Equal Pay.” OZY, 15 Feb. 2018.
[50] سالی جنکینز «چه کسی به آنها اجازه داد وارد شوند» The Vault 19 ژوئن 1991
[51]«جنسیت در ادبیات ورزش تغییر میکند» Cambridge University Press.
[52] باربارا الن « For Both Sexes, Top Tennis Is One Long Marketing Twir» گاردین، 25 ژانویه 2015
[53] کیتلین کمینسکی « Women in Sports Media Gain Ground, but It’s an Uphill Climb» The Seattle Times 11 سپتامبر 2014
[54] ران کاتز «تبعیض جنسیتی در پخش ورزش» مجله فوربز 28 نوامبر 2015
[55] سالی جنکینز «چه کسی اجازه داد آنها وارد شوند» The Vault، 17 ژوئن 1991
[56] کرت بادنهاسن
[57] جین مارتیسن «باربارا اسلاتر از بخش ورزش بیبیسی: تحولی در پوشش ورزش زنان به وجود آمده است» ODU Digital Commons 2006
[58] رین ردینگر «نگاه به تفاوتهای جنسیتی از دریچه نگاه تماشاگران ورزش» ODU Digital Commons 2006
[59] کری کلوز «5 دلیل برای اینکه تنیس باید به زنان و مردان دستمزد برابر پرداخت کند» مجله تایمز، 22 مارس 2016